BỆNH VIỆN BẮC THĂNG LONG

Trước gánh nặng béo phì ảnh hưởng hơn 1 tỷ người, WHO lần đầu ban hành hướng dẫn toàn cầu về sử dụng thuốc chủ vận GLP-1 trong điều trị béo phì như một bệnh mạn tính. Tổ chức nhấn mạnh việc dùng thuốc phải đi kèm chăm sóc toàn diện, đảm bảo tiếp cận công bằng và chuẩn bị hệ thống y tế. 1. Béo phì – thách thức sức khỏe toàn cầu ngày càng gia tăng Béo phì đang ảnh hưởng đến người dân ở mọi quốc gia và là nguyên nhân liên quan tới 3,7 triệu ca tử vong trên toàn thế giới chỉ riêng năm 2024. Nếu không có biện pháp ứng phó mạnh mẽ, số người mắc béo phì có thể tăng gấp đôi vào năm 2030. WHO đánh giá béo phì là một bệnh lý mạn tính phức tạp, làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch, tiểu đường type 2, một số ung thư và làm giảm hiệu quả điều trị của nhiều bệnh truyền nhiễm. Bên cạnh gánh nặng sức khỏe, chi phí kinh tế toàn cầu do béo phì được dự báo đạt 3 nghìn tỷ USD mỗi năm vào năm 2030. Trong bối cảnh nhiều quốc gia yêu cầu hỗ trợ kỹ thuật, WHO đã phát triển hướng dẫn toàn cầu nhằm định hình cách tiếp cận thống nhất, khoa học trong điều trị béo phì — đặc biệt là vai trò của thuốc chủ vận GLP-1. 2. Hướng dẫn mới: Thuốc GLP-1 được khuyến nghị sử dụng cho điều trị béo phì lâu dài Đây là lần đầu tiên WHO ban hành hướng dẫn chính thức về sử dụng liệu pháp GLP-1 trong điều trị béo phì. Trước đó, tháng 9/2025, các thuốc này đã được bổ sung vào Danh mục Thuốc thiết yếu để kiểm soát đái tháo đường type 2 ở nhóm nguy cơ cao. Trong hướng dẫn, WHO đưa ra hai khuyến nghị có điều kiện quan trọng: 1. GLP-1 có thể sử dụng cho người lớn mắc béo phì, trừ phụ nữ mang thai Các thuốc như liraglutide, semaglutide và tirzepatide được chứng minh mang lại hiệu quả giảm cân, cải thiện chuyển hóa và giảm nguy cơ biến chứng. Tuy nhiên, khuyến nghị vẫn có điều kiện do: Dữ liệu an toàn và hiệu quả lâu dài còn hạn chế Chi phí thuốc hiện vẫn cao Hệ thống y tế nhiều nước chưa sẵn sàng triển khai rộng rãi Lo ngại về công bằng trong tiếp cận dịch vụ 2. Người dùng GLP-1 nên được kết hợp can thiệp hành vi chuyên sâu WHO nhấn mạnh các biện pháp can thiệp có cấu trúc về dinh dưỡng, thay đổi hành vi và tăng cường hoạt động thể chất có thể mang lại kết quả điều trị tốt hơn. Điều này dựa trên bằng chứng tuy có độ tin cậy thấp nhưng mang ý nghĩa thực hành quan trọng. Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng Giám đốc WHO, khẳng định: “Chỉ dùng thuốc sẽ không thể giải quyết cuộc khủng hoảng béo phì toàn cầu. Liệu pháp GLP-1 là một phần của chiến lược chăm sóc toàn diện, giúp hàng triệu người vượt qua bệnh lý mạn tính này”. 3. Ba trụ cột để giải quyết béo phì bền vững Hướng dẫn của WHO nhấn mạnh béo phì không chỉ là vấn đề y tế cá nhân mà là thách thức của toàn xã hội. Việc kiểm soát bền vững đòi hỏi chiến lược đa ngành, với ba trụ cột chính: 1. Tạo môi trường sống lành mạnh hơn:Quốc gia cần thực thi các chính sách mạnh mẽ để thúc đẩy ăn uống lành mạnh, giảm thực phẩm không tốt cho sức khỏe, khuyến khích hoạt động thể chất và phòng ngừa béo phì ngay từ cộng đồng. 2. Bảo vệ nhóm nguy cơ cao:Sàng lọc sớm, can thiệp có mục tiêu và chăm sóc liên tục giúp hạn chế tiến triển của béo phì và giảm biến chứng. 3. Đảm bảo tiếp cận dịch vụ chăm sóc trọn đời, lấy con người làm trung tâm: Người bệnh béo phì cần được điều trị toàn diện, từ tư vấn dinh dưỡng, hỗ trợ tâm lý đến dùng thuốc và theo dõi lâu dài. 4. Thách thức trong triển khai: Giá thuốc, khả năng chi trả và tính công bằng Nhu cầu GLP-1 tăng mạnh dẫn đến nguy cơ bất bình đẳng y tế nếu không có chính sách phù hợp. WHO cảnh báo: Nếu không mở rộng sản xuất, tới năm 2030 chỉ dưới 10% người cần thuốc có thể tiếp cận. Chi phí cao có thể khiến nhiều quốc gia thu nhập thấp – trung bình đứng ngoài cuộc. Hệ thống y tế nhiều nước còn thiếu nhân lực, năng lực giám sát và cơ chế chi trả cho nhóm thuốc mới. WHO kêu gọi cộng đồng quốc tế “hành động khẩn cấp”, thúc đẩy: Mua sắm chung Định giá theo từng bậc Cấp phép tự nguyện Tăng sản xuất, đảm bảo chuỗi cung ứng 5. Nguy cơ sản phẩm GLP-1 giả và kém chất lượng Nhu cầu tăng nhanh của thuốc GLP-1 đã kéo theo sự xuất hiện của sản phẩm giả, kém chất lượng, tạo ra rủi ro nghiêm trọng cho người bệnh. WHO nhấn mạnh cần: Kê đơn và phân phối nghiêm ngặt bởi nhân viên y tế có chuyên môn Tăng cường giám sát dược Giáo dục bệnh nhân về dùng thuốc an toàn Hợp tác quốc tế để ngăn chặn thuốc giả WHO khuyến cáo các quốc gia phải cảnh giác cao độ để bảo vệ bệnh nhân và duy trì niềm tin vào hệ thống y tế. Hướng dẫn được xây dựng dựa trên phân tích sâu các bằng chứng và ý kiến của nhiều bên liên quan, bao gồm cả người có trải nghiệm thực tế với béo phì. Đây là một phần trong kế hoạch đẩy nhanh tiến độ chấm dứt tình

Tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu hay tiểu đường tiến triển lặng lẽ khiến nhiều người tưởng mình khỏe mạnh nhưng thực tế lại đứng trước nguy cơ đột quỵ bất cứ lúc nào… Người đàn ông 30 tuổi vốn quen với những cơn đau đầu âm ỉ sau mỗi ngày làm việc căng thẳng. Anh vẫn thường xoa thái dương, tự trấn an “chắc do áp lực”. Cho đến một đêm tháng 10, khi đang chạy trên sân bóng, mọi thứ bỗng chao đảo, nửa thân phải trở nên nặng trịch. Anh đổ sụp xuống mặt sân trong sự hốt hoảng của đồng đội. Ở khoa Cấp cứu, các bác sĩ nhanh chóng đánh giá tình trạng. Những dấu hiệu chóng mặt dữ dội, thất điều nửa người phải cùng huyết áp tăng vọt tới 200/100 mmHg khiến họ nghĩ ngay đến đột quỵ. Bệnh nhân được đưa đi chụp MRI ngay trong đêm. Ê-kíp cấp cứu lập tức dùng thuốc tiêu sợi huyết. Các bác sĩ chỉ ra yếu tố nguy cơ lớn nhất là tăng huyết áp. Những cơn đau đầu trước đó chính là dấu hiệu rõ nhất. Tại Hội nghị Liên minh Đột quỵ Toàn cầu 2025, GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Y tế, nhấn mạnh đột quỵ hiện đã vượt cả ung thư và tim mạch, trở thành nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam. Và người đàn ông trẻ này chỉ là một trong rất nhiều trường hợp mang bệnh nền mà không hay biết, để rồi trả giá bằng phút giây cận kề sinh tử. Yếu tố nền âm thầm dẫn đường cho đột quỵ Trên bản đồ đột quỵ toàn cầu, Việt Nam hiện lên với gam màu đỏ đậm, nằm trong nhóm các quốc gia có gánh nặng đột quỵ ở mức cao nhất. Tỷ lệ mắc ước tính hơn 218 ca trên 100.000 dân, đồng nghĩa mỗi năm, hơn 200.000 người Việt phải nhập viện vì cơn tai biến đến bất ngờ. Đột quỵ đã trở thành nguyên nhân tử vong hàng đầu tại Việt Nam, đưa nước ta vào nhóm có tỷ lệ mắc đứng đầu khu vực Đông Nam Á. Đằng sau những con số ngày càng tăng, theo PGS.TS Nguyễn Huy Thắng, Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não, Bệnh viện Nhân Dân 115, Phó chủ tịch Hội Đột quỵ Việt Nam, là cả quá trình âm thầm tích tụ của nhiều yếu tố nguy cơ mà người bệnh thường không hay biết. Nhiều người nghĩ mình khỏe mạnh, nhưng lại mang trong người những bệnh lý nền tiến triển lặng lẽ. “Gần 90% ca đột quỵ có liên quan đến ít nhất một bệnh nền”, ông nói. Trong số đó, tăng huyết áp luôn đứng đầu danh sách. Hiệp hội Tim mạch Mỹ nhấn mạnh rằng hầu hết bệnh nhân bị đột quỵ lần đầu đều có huyết áp cao. Tăng huyết áp kéo dài làm tổn thương lớp nội mạc mạch máu, khiến thành mạch yếu đi, dễ nứt vỡ hoặc bị bồi lấp bởi mảng xơ vữa và cục máu đông. Khi những tổn thương này xảy ra ở hệ mạch máu não, nguy cơ đột quỵ tăng. Các thống kê quốc tế củng cố nhận định này. Một phân tích trên tạp chí Stroke của Hiệp hội Tim mạch Mỹ ghi nhận hơn 70% bệnh nhân đột quỵ cấp nhập viện có tiền sử tăng huyết áp. Tỷ lệ này còn cao hơn ở châu Á. Dữ liệu từ hệ thống China National Stroke Registry cho thấy 80-90% người bệnh đột quỵ, đặc biệt trong nhóm xuất huyết não, đều sống chung với tăng huyết áp. Một yếu tố nguy cơ khác không kém phần đáng lo, theo PGS Nguyễn Huy Thắng, là rối loạn lipid máu. Khi LDL hay “cholesterol xấu” tăng cao, quá trình xơ vữa diễn ra nhanh hơn, lòng mạch hẹp dần, dòng máu di chuyển qua khu vực tổn thương dễ tạo xoáy và hình thành cục máu đông. Những cảnh báo này được phản ánh rõ trong dữ liệu thực tế. Trong nghiên cứu “Dyslipidemia among Patients with Ischemic Stroke” tại Nepal, rối loạn lipid xuất hiện với tỷ lệ rất cao. 80% trong số 150 bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não mắc ít nhất một dạng bất thường mỡ máu. Hơn một nửa có cholesterol toàn phần và triglyceride tăng, 45% tăng LDL. Trong vô số yếu tố nguy cơ dẫn đến đột quỵ, đái tháo đường lại là tình trạng dễ bị lãng quên nhất. Hiệp hội Đột quỵ Mỹ cho biết đường huyết tăng cao kéo dài khiến máu trở nên “đặc” và kém linh hoạt hơn, từ đó làm chậm dòng chảy và hạn chế khả năng đưa oxy, dưỡng chất lên não. Đáng lưu ý, tăng huyết áp lại xuất hiện rất phổ biến ở người mắc tiểu đường, và chính sự kết hợp thầm lặng này khiến nguy cơ đột quỵ ở nhóm bệnh nhân tiểu đường luôn cao hơn rõ rệt so với người không mắc bệnh. Dự phòng đột quỵ Trong dự phòng đột quỵ, yếu tố quyết định không chỉ nằm ở phác đồ điều trị hay kỹ thuật can thiệp, mà bắt đầu từ chính sự chủ động của mỗi người. Dự phòng đột quỵ chỉ thật sự hiệu quả khi người bệnh chủ động tham gia vào quá trình chăm sóc sức khỏe của chính mình. Theo ThS.BS Lê Thanh Khôi, Trưởng hội đồng chuyên môn Y khoa, Hệ thống nhà thuốc và Trung tâm tiêm chủng Long Châu, Với những người đã có bệnh nền, việc tuân thủ điều trị, kiểm soát các yếu tố nguy cơ và tái khám đúng hẹn không chỉ là khuyến cáo mà là yêu cầu bắt buộc. “Bác sĩ có thể rất tâm huyết, cẩn trọng, nhưng nếu người bệnh không tự bảo vệ mình thì rất khó kiểm soát được nguy cơ”, ông chia sẻ. Song song với điều trị, bác sĩ Khôi nhấn

Tuổi tác là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Hiện nay, rất nhiều người rơi vào tình trạng mất ngủ khi bước vào tuổi trung niên. Nguyên nhân gây mất ngủ ở tuổi trung niên Có nhiều lý do khiến người trung niên bị mất ngủ trong đó có thể là do các nguyên nhân sau: Thay đổi hormone Một trong những nguyên nhân chính khiến phụ nữ trung niên mất ngủ là sự thay đổi hormone trong giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh. Sự suy giảm estrogen và progesterone dẫn đến nhiều biến đổi trong cơ thể, gây khó khăn trong việc đi vào giấc ngủ và duy trì giấc ngủ sâu. Vấn đề sức khỏe Nhiều vấn đề sức khỏe thường xuất hiện ở tuổi trung niên như đau lưng, đau khớp, tiểu đêm hoặc bệnh lý tim mạch. Những triệu chứng này làm gián đoạn giấc ngủ, khiến người bệnh khó duy trì giấc ngủ liên tục và sâu. Thói quen ăn uống, sinh hoạt thiếu lành mạnh Một số thói quen xấu gây mất ngủ ở tuổi trung niên gồm: – Ngủ trưa quá nhiều hoặc quá ít, ảnh hưởng đến giấc ngủ buổi tối. – Ăn quá nhiều trước khi ngủ hoặc dùng thực phẩm khó tiêu. – Sử dụng chất kích thích khiến hệ hệ thần kinh căng thẳng. – Dùng máy tính, điện thoại hoặc các thiết bị điện tử sát giờ ngủ. Stress và lo âu Cuộc sống tuổi trung niên thường đi kèm nhiều áp lực về gia đình, công việc và những thay đổi trong vai trò xã hội. Căng thẳng và lo âu làm mất cân bằng hệ thần kinh, dẫn đến tình trạng khó ngủ, mất ngủ kéo dài. Cách khắc phục mất ngủ ở tuổi trung niên Tạo một môi trường ngủ tốt Hãy đảm bảo phòng ngủ luôn thoáng đãng, yên tĩnh và mát mẻ. Sử dụng ánh sáng dịu nhẹ và và giữ không gian yên tĩnh để hỗ trợ giấc ngủ. Xây dựng thói quen ngủ Duy trì lịch trình ngủ cố định mỗi ngày giúp cơ thể và tâm trí thiết lập đồng hồ sinh học, tạo điều kiện thuận lợi cho giấc ngủ. Thay đổi lối sống Duy trì lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng – Tập thể dục đều đặn – Ăn uống khoa học – Hạn chế sử dụng chất kích thích như cafein và nicotine vào buổi tối. Vận động thể chất Tập luyện hằng ngày giúp cơ thể mệt tự nhiên và dễ đi vào giấc ngủ hơn. Tuy nhiên, không nên tập luyện quá gần giờ ngủ, vì hoạt động mạnh có thể khiến cơ thể tỉnh táo, khó ngủ. Xử lý stress và lo âu Học cách quản lý căng thẳng thông qua các phương pháp thư giãn như yoga, thiền hoặc những hoạt động giúp tinh thần thoải mái trước khi đi ngủ. Tham khảo ý kiến của bác sĩ Nếu tình trạng mất ngủ trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài, cần tìm đến bác sĩ để được tư vấn chuyên môn và cân nhắc các liệu pháp hỗ trợ phù hợp. Ngoài ra, việc bổ sung nội tiết tố estrogen đầy đủ từ sớm – hoặc từ sau tuổi 35 theo chỉ định y tế – có thể giúp hạn chế các cơn bốc hỏa trong giai đoạn mãn kinh và tiền mãn kinh. Mất ngủ là vấn đề phổ biến ở tuổi trung niên nhưng hoàn toàn có thể cải thiện. Hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phù hợp sẽ giúp nâng cao chất lượng giấc ngủ, từ đó cải thiện sức khỏe và tinh thần. Một giấc ngủ đủ và chất lượng giúp tăng cường miễn dịch, hỗ trợ hấp thụ dinh dưỡng, phục hồi năng lượng cho não bộ và cơ thể. Đây là yếu tố quan trọng trong phòng chống bệnh tật, đặc biệt là các bệnh tim mạch và rối loạn tâm thần. Ngủ không đủ giấc có thể gây hại cho tim Khi bạn ngủ không đủ, các hậu quả ngắn hạn như giảm tập trung, dễ cáu gắt sẽ nhanh chóng xuất hiện. Về lâu dài, giấc ngủ kém chất lượng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Các nghiên cứu cho thấy những người có thời gian ngủ không đều – thay đổi từ 90 phút đến hơn 2 giờ mỗi tuần – có nguy cơ sở hữu điểm canxi động mạch vành cao hơn khoảng 1,4 lần so với người duy trì thời lượng ngủ ổn định. Điều này cho thấy việc duy trì thói quen ngủ đều đặn và đảm bảo tổng thời gian ngủ tương đối giống nhau mỗi đêm có thể đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh tim mạch. https://suckhoedoisong.vn/vi-sao-nguoi-trung-nien-de-mat-ngu-va-cach-khac-phuc-hieu-qua-169251117092842401.htm